Στην καρδιά του ιστορικού εμπορικού κέντρου της Αθήνας, στην οδό Αιόλου, βρίσκεται ο ναός της Παναγίας Χρυσοσπηλιώτισσας, ένας από τους πιο γνωστούς ναούς της πόλης. Είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και οφείλει την ονομασία του ή στη συμβολή της Μονής του Μεγάλου Σπηλαίου στην ανέγερσή του ή στην εικόνα της Παναγίας, που ήταν αντίγραφο της εικόνας της μονής.
Ο πρώτος ναός, μια βασιλική που κτίστηκε το 1705, καταστράφηκε κατά την πολιορκία της Ακρόπολης από τον Κιουταχή το 1826. Το 1832 ξεκίνησε η ανέγερση νέου ναού, ο οποίος αποδείχθηκε μικρός για τις ανάγκες της περιοχής. Οι κάτοικοι, θέλοντας να ιδρύσουν μεγαλύτερο ναό, το 1846 αγόρασαν τα γειτονικά οικόπεδα και ξεκίνησαν τις προσπάθειες για τη συγκέντρωση των απαραίτητων πόρων.
Τα σχέδια του ναού εκπονήθηκαν από τον διάσημο αρχιτέκτονα Δημήτριο Ζέζο, που θεωρείται εισηγητής του «ελληνο-βυζαντινού» αρχιτεκτονικού ρυθμού. Η θεμελίωσή του έγινε το 1863 και η ανέγερσή του ολοκληρώθηκε αρκετά χρόνια αργότερα, το 1892, λόγω του τεράστιου για την εποχή κόστους, που καλύφθηκε κυρίως από εράνους μεταξύ των πιστών. Καθώς ο Ζέζος είχε αποβιώσει πριν από την έναρξη της ανέγερσης του ναού, την κατασκευή επέβλεψαν δύο σπουδαίοι αρχιτέκτονες, αρχικά ο Παναγής Κάλκος και έπειτα ο Ερνέστος Τσίλλερ, ο οποίος πιθανότατα σχεδίασε και το τέμπλο, ενώ ο τρούλος είναι έργο του αρχιτέκτονα Δημητρίου Σούτσου, που ήταν δήμαρχος Αθηναίων.
Ο ναός είναι τρίκλιτη βασιλική με δύο περίτεχνα μαρμάρινα οκτάπλευρα κωδωνοστάσια στον νάρθηκα. Αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα του εκλεκτικιστικού ρυθμού, που επικρατούσε τον 19ο αιώνα και συνδυάζει νεοκλασικά με βυζαντινά στοιχεία. Η επιμελημένη πλινθοπερίκλειστη τοιχοποιία και τα δίλοβα παράθυρα συνδυάζονται με ακροκέραμα και μαρμάρινα διακοσμητικά. Η εσωτερική διακόσμηση του ναού ολοκληρώθηκε το 1892 και είναι έργο σπουδαίων καλλιτεχνών της εποχής. Ο ναός εορτάζει στις 15 Αυγούστου.
