Ι. Ν. Αγίου Ανδρέου

Στη νότια παραλιακή περιοχή της Πάτρας, κοντά στον τόπο του μαρτυρίου του Αποστόλου Ανδρέα, δεσπόζουν δύο ναοί αφιερωμένοι στον πολιούχο της πόλης, ο νεότερος από τους οποίους είναι ένας από τους μεγαλύτερους των Βαλκανίων και αποτελεί σήμερα τον καθεδρικό ναό - σύμβολο της Πάτρας.

Ο παλαιός ναός κτίστηκε αρχικά στα τέλη του 5^ου αιώνα επάνω σε ερείπια αρχαίου ναού της Δήμητρας και ανήκει στον τύπο της βασιλικής. Υπήρξε σημαντικό προσκύνημα και υπέστη πολλές καταστροφές στο πέρασμα των αιώνων, με τελευταία την πυρπόλησή του από Τουρκαλβανούς το 1770. Παρέμεινε ερειπωμένος μέχρι την ανέγερση του σημερινού ναού, που ξεκίνησε το 1836 σε σχέδια του φημισμένου αρχιτέκτονα Λύσανδρου Καυταντζόγλου. Τα εγκαίνιά του έγιναν το 1843 και κατά το διάστημα 1845-1856 ήταν ο μητροπολιτικός ναός της πόλης. Αρχιτεκτονικά ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής και εσωτερικά διακοσμείται με σπουδαίες τοιχογραφίες και εικόνες επτανησιακού ύφους, έργα γνωστών καλλιτεχνών. Στο νότιο κλίτος βρίσκεται ο τάφος του Αγίου Ανδρέα, επενδυμένος με μάρμαρο, ενώ δίπλα στον ναό, σε υπόγειο θολωτό σπηλαίωμα, σώζεται πηγή νερού, που θεωρείται αγίασμα.

Αριστερά του παλαιού ναού βρίσκεται ο επιβλητικός νέος ναός, που είναι βυζαντινού ρυθμού. Θεμελιώθηκε το 1908 από τον βασιλιά Γεώργιο Α΄ και εγκαινιάσθηκε το 1974, αφού η οικοδόμησή του έγινε με διακοπές, λόγω αστάθειας του εδάφους και οικονομικών προβλημάτων. Ο τρούλος του έχει ύψος 46 μέτρα και στην οροφή του είναι τοποθετημένος επίχρυσος σταυρός ύψους πέντε μέτρων, ενώ μικρότεροι σταυροί επιστέφουν τους τρούλους των δώδεκα καμπαναριών. Εσωτερικά έχει εμβαδόν 2.500 τετραγωνικά μέτρα και η χωρητικότητά του ξεπερνά τις 8.000 ατόμων. Η αγιογράφησή του ξεκίνησε το 1985, διακόπηκε το 1993 και συνεχίστηκε το 2006. Στον ναό φυλάσσεται η κάρα του αγίου Ανδρέα, που δόθηκε στην Πάτρα από την Ιταλία το 1964, καθώς και τμήμα από τον σταυρό του μαρτυρίου του.

Ο ναός εορτάζει στις 30 Νοεμβρίου και την πλησιέστερη στις 26 Σεπτεμβρίου Κυριακή (επέτειος επανακομιδής της αγίας Κάρας).