Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Μπάντοβα

Στην άκρη των Μετεώρων, στη χαράδρα που χωρίζει το Καστράκι από την Καλαμπάκα, μέσα από τον απόκρημνο διάτρητο βράχο προβάλλει η Ιερά Μονή του Αγίου Νικολάου Κοφινά ή Μπάντοβα, όπως λέγεται από τον 19ο αιώνα και έπειτα. Βρίσκεται προς την πλευρά του Καστρακίου, στη βόρεια πλευρά του βράχου Μπάντοβα ή Μπάτοβα, που πήρε το όνομά του από τη μονή.

Η μονή ιδρύθηκε τον 14ο αιώνα, σε θέση που πιθανότατα ήταν πριν ασκηταριό, και αναφέρεται σε έγγραφα που αφορούν τα Μετέωρα τον 14ο, 16ο και 17ο αιώνα. Σύμφωνα με περιγραφές περιηγητών, στα μέσα του 19ου αιώνα ήταν εγκαταλελειμμένη, αλλά λίγο αργότερα, όπως μαρτυρούν επιγραφές και διηγήσεις, ανακαινίσθηκε. Αρχικά, το 1876, με τη συνδρομή του μοναχού Ιγνάτιου, ο οποίος χρηματοδότησε και την αγιογράφηση του καθολικού το 1881, και αργότερα, το 1893, από την πρώτη γυναίκα μοναχή των Μετεώρων, την Ευγενία. Το 1943, ενώ ήταν ήδη σχεδόν ερειπωμένη, η μονή καταστράφηκε από βομβαρδισμό, εκτός από το καθολικό, που σώθηκε επειδή είναι λαξευμένο στον βράχο. Πρόσφατα ο ναός και τα κελλιά αποκαταστάθηκαν με δαπάνη της μονής Αγίας Τριάδας, και έγιναν νέες τοιχογραφίες του ναού από τον ζωγράφο Εμμανουήλ Ζαχαριουδάκη, το 2001.

Το καθολικό είναι λαξευμένο σε σπηλιά του βράχου, στο πέμπτο επίπεδο, όπου φθάνει κανείς μέσα από τις δαιδαλώδεις κοιλότητες του βράχου. Στο ιερό σώζονται οι παλιές τοιχογραφίες του 19ου αιώνα, ενώ στα υπόλοιπα μέρη του ναού η διακόσμηση είναι σύγχρονη, όπως και το λιτό ξύλινο τέμπλο και τα ιερά σκεύη. Στον στενό χώρο έξω από τον ναΐσκο υπάρχει μεγάλος διαμορφωμένος εξώστης. Σε άλλα επίπεδα του βράχου βρίσκονται η στέρνα, ο αερομεταφορέας, κελλιά, βοηθητικοί χώροι και μικροί εξώστες.

Η μονή σήμερα είναι μετόχι της Μονής Αγίας Τριάδας Μετεώρων και εορτάζει στις 20 Μαΐου, ημέρα εορτασμού της ανακομιδής των λειψάνων του Αγίου Νικολάου των Μύρων.