Άγιοι Θεόδωροι (πλ. Κλαυθμώνος)

Στο κέντρο της Αθήνας, κοντά στην πλατεία Κλαυθμώνος, βρίσκεται ο ιερός ναός των Αγίων Θεοδώρων, ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της πόλης.

Στη θέση της σημερινής εκκλησίας υπήρχε μια άλλη παλαιότερη μικρή εκκλησία, όπως μαρτυρά και η επιγραφή που βρίσκεται εντοιχισμένη στον δυτικό τοίχο, «…καὶ μικρὸν καὶ πήλινον καὶ σαθρὸν λίαν…». Η ίδια επιγραφή μας πληροφορεί ότι τη νέα εκκλησία ανήγειρε ο σπαθαροκανδιδάτος (βυζαντινό αξίωμα) στρατιωτικός αξιωματούχος, Νικόλαος Καλόμαλος. Σε μια δεύτερη επιγραφή γίνεται αναφορά στη χρονολογία ανέγερσης του ναού, 1049 ή 1065. Μετά την απελευθέρωση έγιναν επισκευές στο μνημείο, στις οποίες συνέβαλαν οικονομικά, μεταξύ άλλων, οι βασιλείς Όθωνας και Αμαλία.

Ο ναός είναι κτισμένος πάνω σε μια ρωμαϊκή έπαυλη. Αρχιτεκτονικά ανήκει σε μια σπάνια παραλλαγή του σταυροειδούς εγγεγραμμένου, καθώς ο οκταγωνικός τρούλος στηρίζεται ανατολικά σε δύο κίονες και δυτικά σε δύο πεσσούς, οι οποίοι είναι ενσωματωμένοι στον δυτικό τοίχο του ναού. Στα ανατολικά έχει τριμερές Ιερό Βήμα με τρίπλευρες εξωτερικά αψίδες.

Έχει κατασκευαστεί σύμφωνα με τη χαρακτηριστική πλινθοπερίκλειστη τοιχοποιία και είναι διακοσμημένος με διάφορα κεραμικά μοτίβα (φυτικά, κουφικά κ.ά.).

Μαρμάρινα τμήματα παλαιότερου τέμπλου χρησιμοποιήθηκαν, για να κατασκευαστεί στη νότια πλευρά κωδωνοστάσιο. Το σημερινό τέμπλο είναι μαρμάρινο και χρονολογείται στον 19ο αιώνα.