Ι.Ν. Γεννήσεως Χριστού (Χριστοκοπίδου) Ψυρρή

Σεμνή μεγαλοπρέπεια είναι ο χαρακτηρισμός που μπορεί να προσδώσει κανείς στον ιερό ναό γεννήσεως του Χριστού. Ο ναός συνδέεται με την επιφανή οικογένεια Κοπίδη, γεγονός που οδήγησε και στην ονομασία Χριστοκοπίδη δηλαδή, ο Χριστός του Κοπίδη. Σήμερα το μόνο που έχει απομείνει για να θυμίζει τις ημέρες που ο ναός ήταν κτητορικός είναι μία αναμνηστική μαρμάρινη πλάκα δεξιά της εισόδου με την επιγραφή «ΜΕΓΑΛΟΙ ΕΥΕΡΓΕΤΑΙ ΟΙΚΟΓ. ΚΟΠΙΔΗ 1682 – 1810». Ο ναός βρίσκεται στου Ψυρρή, στον πεζόδρομο της οδού Χριστοκοπίδου 2, κοντά στην παλιά εβραϊκή συνοικία. Εικάζεται ότι στα αρχαία χρόνια υπήρχε ειδωλολατρικό ιερό αφιερωμένο στην Αθηνά Παλλάδα. Σύμφωνα με υπάρχουσες πηγές, στον πρώτο ναό υπήρχε και υπόγεια κρύπτη διακοσμημένη με τοιχογραφίες. Ο σημερινός ναός, χτισμένος στη θέση παλαιοτέρου χριστιανικού ναού μικρότερων διαστάσεων, είναι οικοδόμημα του 1860. Πρόκειται για τρουλαίο σταυροειδή τετρακιόνιο ναό με εγκάρσιο κλίτος, επίμηκες δυτικό κλίτος και υπερώο σε σχήμα Π. Στο υπερώο οδηγεί μία κλίμακα με κιγκλίδωμα. Στα δύο άκρα της δυτικής πλευράς κατασκευάστηκαν δύο πυργοειδή κωδωνοστάσια. Ο αρχιτέκτονας του ναού δεν είναι γνωστός. Ανήκει στο μεταίχμιο του νεοκλασικισμού και νεοβυζαντινισμού. Από τον παλαιότερο ναό έχει διασωθεί η μαρμάρινη Αγία Τράπεζα, παλαιοχριστιανικής προέλευσης, η οποία στηρίζεται σε κιονίσκο. Το τέμπλο είναι κτιστό, τριμερές με απλό εικονογραφικό πρόγραμμα. Στο βόρειο κλίτος, στο βημόθυρο της Πρόθεσης, εικονίζεται ο αρχάγγελος Μιχαήλ. Εκατέρωθεν της θύρας, αντί φορητών εικόνων, υπάρχουν τοιχογραφίες του αγίου Νικολάου και του αγίου Σπυρίδωνα. Αντίστοιχα στο νότιο κλίτος, εκατέρωθεν του βημοθύρου του Διακονικού με τον αρχάγγελο Γαβριήλ παρατηρεί κανείς τις τοιχογραφίες του αγίου Αλεξάνδρου και του αγίου Αθανασίου. Ο ναός είναι αγιογραφημένος σε διάφορες φάσεις. Στην κόγχη του Ιερού δεσπόζει η Πλατυτέρα, ένθρονη, με έναν γονατιστό άγγελο στα δεξιά και έναν στα αριστερά της. Στην κόγχη της Πρόθεσης σώζεται η Γέννηση του Χριστού, ενώ στο Διακονικό, η Βάπτιση, έργο του Οικονόμου, του 1920. Ο τρούλος και τα λοφία φέρουν τον Παντοκράτορα και στο τύμπανο υπάρχουν δώδεκα προφήτες. Στα λοφία, έχουν αγιογραφηθεί οι τέσσερεις ευαγγελιστές, έργα του Ασπρογέρακα, του 1915. Στη νότια, εγκάρσια εσοχή είναι τοποθετημένες πέντε παραστάσεις. Στην κάτω ζώνη εικονίζεται ο άγιος Ιάκωβος ο Αδελφόθεος και ο άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος. Στην άνω ζώνη, ο άγιος Δημήτριος. Στη μέση, πάνω από τη νότια θύρα, η μεγάλη παράσταση της Μεταμόρφωσης και στη συνέχεια ο άγιος Γεώργιος. Αντίστοιχα, στην απέναντι βόρεια, εγκάρσια εσοχή τοποθετούνται άλλες πέντε παραστάσεις. Στην κάτω ζώνη ο απόστολος Παύλος και ο απόστολος Πέτρος. Στην άνω ζώνη το λάβαρο του Μ. Κωνσταντίνου ΕΝ ΤΟΥΤ’ ΝΙΚΑ. Στη μέση, πάνω από τη βόρεια θύρα, η μεγάλη παράσταση της Προετοιμασίας της Σταύρωσης, με τίτλο: Ο ΧΡΙCΤΟC ΕΛΚΟΜΕΝΟC ΕΠΙ Τ(ΟΥ) CΤΑΥΡ(ΟΥ) και στη συνέχεια ο Σταυρός με τα όργανα του μαρτυρίου. Οι τοιχογραφίες είναι έργα του Οικονόμου και χρονολογούνται γύρω στα μέσα της δεκαετίας του 1920. Στους πλάγιους τοίχους τοποθετούνται οι νεότερες δυτικότροπες παραστάσεις του Ευαγγελισμού, της Γέννησης της Θεοτόκου και των Εισοδίων της Θεοτόκου.